تعریف واژه نگرش

تعریف مفهومی واژه­ ی نگرش

واژه ­ی نگرش اسم مصدر برساخته از وجه امری «نگر» است که ریشه از فعل نگریستن دارد. این کلمه از بعد واژه شناسی(terminology) معنای نگاه، نظر، توجه، ملاحظه و دقت می­دهد. یعنی فراگرد و کنشی که از چشم کالبدی برخاسته می­گردد و مفهوم جنسی تماشا کردن و نگاه کردن می ­دهد. اما همین واژه­ی نگرش بمانند خیلی از واژگان در فرهنگ لغات پارسی، وسعت و استحاله ­ی معنایی- مفهومی پیدا کرده و به عنوان واژه ­ی تخصصی، مفاهیم و معانی دیگری را مستفاد می­نمایند. این موضوع ضمن اینکه نیاز و الزامی ضروری برای هر فرهنگ زبانی در هر کشور و در میان هر ملتی می ­باشد. بلکه مبین روایی کاربردی زبان و انعطاف درونی برای زایندگی واژگان نوباوه در ساختار مهندسی زبان یک ملت نیز است. این وسعت یابی معنا و مفهوم و نوباوگی واژگان، اختصاص به علمی خاص نداشته و همه ­ی علوم را دربر می­گیرد. همین واژه­ ی نگرش از بعد مفهوم­ شناختی یا مفهوم­ سازی(conceptualize) در علوم روان­شناسی، فلسفه و دیگر علوم اجتماعی- انسانی، مفهوم ساختی معنوی گردیده و معانی منتزعی را ارایه می­ نماید.

نگرش در حوزه­ی علم روانشناسی؛ ترکیبی از رفتارها، باورها و هیجان ­هایی است که شخص را پیشاپیش آماده می­کند تا به دیگران، اشیا و گروه­ های مختلف به شیوه ­ی مثبت یا منفی نگاه کند. و هرچند سازه ­ی کارکردی نگرش در این حوزه، ارزیابی و در نتیجه پیش­بینی یا هدایت اعمال یا رفتارهای آینده را بر عهده دارد و کلا بر جهت دادن گرایش ­ها، ایجاد انگیزش، ارضای نیازها، نقش شخصیتی فرد و پیش­بینی و شکل دهی رفتارها دلالت دارد. اما در حوزه ­ی علوم انسانی- اجتماعی مفهومی از نوع نگاه، دیدگاه و نوع نگریستن را تداعی می­ کند. یعنی نوعی از دیدن که دیدگاه انحصاری هر انسان را مشخص و معین می­نماید. اما پرسش اینست که این انحصار نگاه و دیدگاه چگونه حاصل می­شود و منبع پیدایی و بروزی آن در کجا قرار دارد. پاسخ به این پرسش روشن می ­نماید که منبع اصلی دیدگاه فردی همانجایی است که ضامن شخصیت هر فرد است و هویت شخصی هر فرد را برسازی می­کند. این جایگاه و منبع دقیقا در مغز آدمی قرار دارد. جایی که ذهن نامیده می­شود و ذهن آدمی در فرآیندهای کارکردی خودش، نوع اندیشه یا نوع تفکر و نوع عقیده فردی را بازتاب می­نماید. ذهن آنجایی است که هر فرد با دریافت نوع آموخته­ ها و نوع زیست محیطی، نوعی از باور هویتی را برای هر فرد ایجاد می­کند. یعنی شاخصه و مختصات هر فرد دقیقا از نوع تفکر او در ذهنش برساخته می­شوند.

حال که ذهن جایگاه شخصیتی و باوری هر فرد تصور می­شود. پس روشن است که خاستگاه نگرشی هر فرد، ذهن اوست. و عامل ­های کارکردی ذهنی هر فرد در فرایندهای کاوش، بررسی، شناخت، فهم، شعور، هوش و تبیین، دقیقا اختصاصی هستند و کن ش­های تفسیری و رفتاری، بیانگر نوع شخصیت انسان می­باشند. نوعی از تفکر شخصیتی که عامل انگیزشی و هدایتی کنش­های رفتاری- اخلاقی فردی نیز می­باشد. اما باید دانست شخصیت فردی، معلول مولفه ­های تصادفی و بداهه نیست. بلکه نوع شخصیت فرد پیوند با نوع آموخته­ ها و نوع محیط زیست فردی دارد. یعنی هر فرد با مجموع دریافت ­های بیرونی است که به نوعی جهان بینی ذهنی خاص می­رسد و بر اساس همان جهانبینی به نوع نگریستن و نوع دیدگاه خاص برای عملیات بیرونی «از کاوش تا تفسیر» می­رسد. بنابراین منظور از نگرش آدمی، نوع نگاه و برداشت و فهم و شناخت از دنیاست. و این نوع از نگاه، نوعی از زیستن را بازتاب می­دارد. نوعی از الگوی زیستی که یقینا برگرفته از بینش فردی یا فرهنگ اجتماعی آن جامعه به دنیاست. و سوگیری و راهبری اجتماعی درگروی همان نگرش کلان اجتماعی است که جامعه را تنظیم و سازماندهی می­نماید. لذا به همین دلیل است که گوناگونی زیستی داریم و هر فرد یا هر اجتماع، نوعی از زیست مستقل و منتزع با مفاهیمی مختصاتی خود را داراست. یعنی بینش فردی یا فرهنگ اجتماعی، زاینده­ ی نوعی از هستی شناسی، معرفت شناختی(شناخت بستر زیست) و روش ساختی زیستی در زندگی است. با این تعبیر و باوجود نگرش­های متعدد و متنوع  در جوامع، شاهد انواعی از گفتمان تبیینی – تفسیری و اقسامی از الگوهای زیستی در جهان می­باشیم.

 

نگرش ساخت­ گرا

اما در کنار نگرش­ های گوناگون و متکثر در دنیا، نگرش ساخت­ گرایی نوعی از نگرش است که به دنبال ساخت و تکوین نوین­ها در دنیاست. نگرش ساخت­گرا مفهوم و بازتابی از نوعی تفکر انسان­ های فهیم و عاقل است که از تخریب­گری و نابودی بر بسترهای زندگی جدا اجتناب دارد و با جدیت و شدت صرفا درپی «خلق سازه­ های ساخت نوگرایی و تکنولوژی مدرنیته در زندگی» است. یعنی الگویی از زیستن که شادکامی فردی و سعادت اجتماعی و بالندگی انسانی را برای بشریت به ارمغان بیاورد. نگرش ساخت­ گرا نوعی از نگاه است که کارامدی نظری و عملی از آن برون تراود. نوعی نگاه که شناخت و فهم درست را از واکاوی بسترهای کنشی و فعالیتی اجتماع دست می­آورد. این شناخت دقیقا با سیر در مفاهیم استدلال و منطق است که به استنتاج و تفسیر عملگرایی و نتیجه گیری سودمند و مناسب دست پیدا میکند.       05/07/97

کلمات کلیدی: نگرش;; نگرش ساخت گرا;