تعریف واژگان«منطق، عقلانیت، احساس»

 

برخی واژگان کاربری زیادی در نوشتمان و گفتمان اجتماعی دارند؛ اما شاید کمتر به معانی یا مفاهیم واقعی آنان پرداخته شده باشد. خصوصا آنکه همین واژگان در ترکیب با دیگر واژگان، مفاهیمی جدید را خلق نموده­ و ساختار گفتمانی نوینی را پدیدار کرده­اند. لیکن با این حال معانی و مفاهیم حقیقی و کاربردی این واژگان در میدان جامعه خیلی مشخص و تعریف شده نیستند. لذا ضمن آنکه این لغات به عنوان واژگان آکادمیک و روشنفکرانه، کاربری فراوانی در گنجینه واژگان دانشگاهی و محاورۀ کوچه بازاری پیدا کرده ­اند، ولی درواقع هویت حقیقی و واقعی آنان تا اندازه زیادی لوث و قلب شده است. بدین روی می­توان گفت مضامین مفهومی آنان در گفتمان جامعوی بسیار پرنوسان می­ باشد و مشخصا بازتاب سنجیده و ارزش­باری ازبن جوهری این سه واژه مهم ساطع نمی ­گردد. بدتر آنکه باوجود تعاریف و معناشدگی ویژه دانشگاهی از این لغات که به وفور در سطور کتاب­ها، مقالات و اینترنت به چشم می­خورد، اما درواقع گفتمان لغوی آنان نمی­توانند ظرفیت­ها و قابلیت­های کاربستی تحول­ گرایانه را در حوزه­ه ای نظری بین نخبگی و بین مردمی ایجاد کنند تا استنباط­ گذاری کارامد و اثربخش اجتماعی از این مفاهیم مستفاد گردد. براین اساس در زیر تفاسیری روشن، اما متفاوت و واضح در باره معنای لغوی و ماهیتی سه واژه «منطق- عقلانیت-احساس» و همچنین لغات ترکیبی برگرفته از این سه ارائه می­شود. مفاهیم تفسیری فوق ضمن اینکه کُنه و درون مایه ماهوی واژگانی را بیرون می­ریزند؛ که حتی انگاره­ های کارامد و سازنده ­گرا را بر بال این واژگان قرار داده که می­ توانند سازه­ های کارگشا و تسهیل­ کننده را به بستر فعل و انفعالات و مبادلات نظری- عملی متن جامعه وارد کنند. وبه راستی اگر مفاهیم نوین و کارسازانه این مجموعه واژگان مشخص گردند و به داخل میدان جامعه وارد شوند، بی ­تردید پتانسیل ماهیتی درجهت ساخت آرایه­ های فرهنگی نوگرایانه و تغیُرگرایانه را دارا بوده و با دربرگیری پشتوانه حل مسئله در بن مفهوم ذاتی خویش، به واقع سودمندی و کارامدی کنشی را به بستر کارراهه ­های اجتماعی- مدنی سُرش می­دهند. البته باید در نظر داشت، هرچند تعابیر مطروحه ترادف همسانی با معنای محاوراتی- زبانی موجود در جامعه ندارند، اما­ به­جد هیچ مغایرت را درنسبت با مصادیق معنایی موجود در فرهنگ آکادمیک نیز دارا نمی­باشند.

به هر روی در این بین با فاصله گرفتن از مجادلات معمول در میدان ادبیاتی و مناقشات مربوط به حوزه زبان­شناسی، قصد می­گردد در فرازهای بعدی با بیانی ساده و مختصر، کلمات و واژگانی همچون منطق، عقلانیت یا خردگرایی، احساس، شناخت، درک یا فهم، استدلال، استنتاج و تفسیر را از بعد مفهوم شناختی مورد چالش جدی قرار داده و مفاهیم اصیل و کاربردی آنان را در وجه اثرگذاری اجتماعی باز­نویسی واضح ­نماید.

منطق: منطق در معنای لغوی، کلام و گفتار است. و نمود بارز کلام منطقی نیز فصاحت، شیرینی و سلاست سخن و بیان می­باشد. اما معنای چیستی منطق از بیان و گفتار عبور کرده و از منظر شناخت­ شناسی، رویکرد گفتمانی و تفکری به جوهره معنوی آن راه یافته است. بدین مفهوم که کلام منطقی نهفته در مفاهیمی همچون جامع، کامل، قاطع، مستدل بر برهان و حجت می­باشد و کلان معنای منطق، مبنای راهبری تفکر و اندیشه را پیدا کرده و جهت­ گیری کیفی گفتمان فکری انسان را در استنباط و فهم امور نشان می­دهد. بدین ترتیب منطق پایانه ­ای راهبری در گفتمان فکری هر فرد بوده که برشی از برد رویکردی و نوع اندیشه فرد را آشکار می­نماید. به صورتی دیگر می­شود گفت؛ چون انسان پیوسته در معرض خطا و لغزش در فکر و عمل قرار دارد، لذا کارکرد منطق، معنای بکارگیری اصول و قواعدی عام و فراگیر برای مصون ماندن از خطا در تفکر منتج به عمل می­باشد. این بعد کارکرد خطی در ذهن فرد، نشانگر پدیداری سامانۀ­ پردازشگری در ذهن انسان است که با بهره ­گیری از داده ­های موجودی و هستی در ذهن(دانش، تجربه و آموخته­ های مختلف)، قضایای گوناگون را با برهان و دلایل متقن و محکم مورد بررسی و مداقه قرار داده؛ تا اینکه فرد به استنتاج تعبیری- تبیینی لازم و درست برسد. این موضوع همان بازتاب ذهن فعال و داناست که می­تواند در جو تضارب نقطه نظرات گوناگون، شهروندان و مدیران اجتماعی را به توانمندی استنباطی محکم و مستدل مبدل کند که بتوانند با تجزیه و تحلیل و تطبیق و مقایسه موضوعات مختلف و قضایای پیچیده پیش­رو، به تبیین و تفسیر هوشمندانه پر از سود و نفع برای فرد و جامعه برساند و از این میان منفعت و رضایت اجتماعی- عمومی در همه امور و همه عرصه ­ها پردازش و فراهم شود.

ولی برخلاف گفتار بالا، کلمۀ منطق در یک فرگشت مفهومی تعاریف دیگری هم پیدا کرده که متاسفانه این معرفی معنایی بیشتر کاربرد توده­ای- خیابانی دارد. اکثریت مردم «منطقی بودن» را به تصور خود و «منطق اجتماعی» را به توافق اجتماعی و اکثریتی در جامعه گره می­زنند. تاسف ­آور آنکه در این حالت، مبنای منطقی بودن هر چیز به «فهم و کشف یا تمایل و علاقمندی من یا ما » منوط می­گردد. یعنی مبنای منطقی بودن یا نبودن هر چیز یا رخدادی، دقیقا حول فکر یا خواست و میل من یا ما با مفهوم تقلیلی مرتبط با احساس و عاطفه قرار می­گیرد. اگرچه این تفکر سایشی با رویکردهای استبدادگونگی و دیکتاتورمنشی دارد که موضوع بحث در این مقطع نیست؛ ولی درواقع باید قبول کنیم که«فهم من یا ما» نمی­تواند همیشه منطقی باشد. مگر آنکه به درست­نمایی و اصلاح­سازی بسترهای پیش­رو منتج شود. یعنی اینکه اگر تفکر من و ما به آراسته­ نمایی و بهینه ­سازی بسترهای زیست(فرد، اجتماع و خانواده) منتج شود، می ­تواند منطقی باشد. حال آنکه متفقا می­دانیم ما در حوزه­ های مختلف زیست، دچار کمبودها و نقصان فراوان و متنوعی می­باشیم. و براین مبنا است که بسیاری از خرده فرهنگ ­های رفتاری- اخلاقی جاری در جوامع، خصوصا ایران را نامطلوب و نادرست دانسته و همه مردم و نخبگان متحدا بر تغییر جامعه ایران نظر دارند. ضمن اینکه مقوله «نیاز به تغییر و اصلاح» مختص ایران نیست و حتی جوامع پیشرو و پیشرفته نیز مداوما به دنبال «تغییر و تحول مجدد و پیوسته» هستند. لذا ضمن اینکه فهم اجتماعی را مطلق بدانیم و عین منطق تصور کنیم، به شدت اشتباه است و باید مدام مترصد اتفاقات و رویدادهای پیش­رو و آینده باشیم، تا از سقوط در ورطه­ های خطا و انحراف مصون بمانیم. زیرا که این اصرار و استناد به باورهای اجتماعی- فردی و پذیرش نظر اکثریت مردم در موضوعی ویژه(خصوصا برای حفظ وضع موجود در هر شرایط) دقیقا مغایر و متضاد با مفهوم تغییرسازی و تحول در حوزه­ های زیست بوده و حالات ایستایی، رکود و جمود ضد جامعه تحول­گرا و پویا را به همراه می­آورند. بر این مبنا اینگونه مفهوم ­سازی در مورد«سازه منطق» مطلقا منطقی و صحیح نبوده و باید معنای واقعی برخی واژگان اثرگذار را که هر کدامشان یک گفتمان فکری را برسازی می ­کنند، به درستی فهم نمود و به درستی به صحنه ­های عمل درآورد.

عقل و عقلانیت: عقل در معنای کلی خود فرایندی ادراکی در کارکردهای ذهنی برای تشخیص و انتخاب بهترین در مقایسه بین قضایای مختلف است. و عقلانیت نیز کاربردی کردن این فرایند فهم و درک می­باشد. پس عقلانیت مفهومی از بکارگیری خرد و هوش در راه­وار­های عملکردی و فعالیتی برای انتخاب(منطقی) مناسب ­ها و مطلوب ­ها در بسترهای عملیاتی است. البته معنای زبان فوق در مفهومی ساده؛ یعنی انتخاب راه درست در بین چند راه می­باشد. ولی در این بین باید درنظر داشت که عنصر عقل یا خرد سایش دایمی و همه جانبه با نهفتگی منطق دارد. یعنی درواقع منطق و عقلانیت مفاهیم همسان و همگرایی را پوشش می­دهند و همپوشی کاربردی نسبت به یکدیگر داشته و کارکرد همکنار و در موازات هم را دارا می­باشند. اگر پایانه منطق در ذهن انسان به دنبال پردازش تحلیلی- تبیینی متعادل و متناسب بر موضوعات و قضایای پیش­رو و درک و استنباط مناسبات و معادلات بین آنهاست، عقلانیت نیز درپی یافت بهترین و مطلوب­ترین مورد است. در شکلی دیگر اگر بگوییم عقلانیت در پی شناخت و یافت بهترین­هاست و راه­های گوناگون را می­آزماید، این منطق است که در دامنه پهناور خرد، فرایندهای شناخت و جستجو را کمک می­نماید تا رابطه ­ها و تناسبات موجود را با رعایت استدلال و تبیین تجانس­ ها و توازن­ها و چینش راهبردهای مطلوب­گرا­، حل و فصل ­نموده و در این بین کارکردهای نظری- عملی فرد انسانی، دریافت و استنباط بهینه ­ها را محقق گرداند. به صورتی دیگر خرد یا عقلانیت دقیقا ریشه در قوای فاهمه فردی دارد که با اخذ نیازهای هوشمندی مانند دانش و اطلاعات و غیره، ذهن را آماده استنباط داناگونگی نموده تا با فراورش و پرورش شعور و هوش ذهنی، میدان تعارضات و اختلالات را حول محورهای برهان- استدلال- استنتاج برای یک فرایند تجمیع شده از شناخت و درک تا تبیین و تعبیر آمایش نماید. به بیانی بسیار ساده رابطه عقلانیت و منطق بدین صورت است که، فرد عاقل با بهره از دانش و تجربه و دیگر داشته­ های شعوری به دانایی و هوشمندی کامل رسیده و برای رسیدن به انتخاب راه بهینه، از ابزاری با نام منطق استدلالی- تبیینی و استنتاج عقلانی استفاده نموده تا ذهن را کمک نمایند در امور کارکردی خود، به «درستی انتخاب و تصمیم» حاصل آید.

احساس: هر موجود زنده خصوصا آدمی، از پایانه ­ای مادی در مغز خود برخوردار است که کلیه عوامل روانی- حسی فرد را کنترل و تنیظم می­ نماید. به جز حواس لامسه، چشایی، بویایی، شنوایی و بینایی که مجموعه حواس مادی و تجربی محسوب می­شوند و کلیه امور مادی پیرامون را درک و فهم می­ نمایند، آدمی از احساس دیگری نیز برخوردار است که ماهیت مادی­ گرایانه ندارند و بسیاری از امور روانی و عملی هر انسان و جامعه را برسازی می­کنند. احساس آدمی غیر مادی بوده و با اینکه خاستگاه درون کالبدی- مغزی در وجود انسان دارند، ولی عامل­ هایی برای بروز رفتارها و مظاهری همچون: هیجان، عشق، شادی، نشاط، غم، اضطراب، پرخاشگری، عصبانیت، شرم، دوستی، رفاقت، حمایت، امید، محبت، غیرت، ترس، غیظ، خشم، مبارزه، دشمنی، بی­زاری، خودخواهی و خیلی دیگر از نمایه­ های احساسی می­باشند. اگرچه عوامل احساس مادی ماهیت درک و فهم برای آدمی دارند و به شناخت و شناسایی امور مادی کمک می­کنند. ولی عامل­های احساس غیرمادی ماهیتی همانند پنج حس مادی را دارا نبوده و به ­واقع درماهیت جوهری خود با ایجاد تحرکات و جنبش­های زیرپوستی مختلف در نزد آدمی، نظام اخلاقی- رفتاری را راهبری می­نمایند. یعنی یک بعد کارکردی این نوع از حواس مشارکت جانبی در سوگیری شناسایی و شناخت می­باشد و در سرتاسر فراگردهای زیستیِ فردی- اجتماعی، به وفور کنش ­ها و واکنش ­های آدمی را جهت­ دهی می ­نمایند. صحنه زندگی بستر نمایشی این عوامل احساسی می­باشد و احساس غیر مادی ما مردم بیانگر و نمایش دهنده انواع و اقسام مظاهر و فعالیت ­های فردی- اجتماعی می ­باشند. فعل جنگ و ستیز برخاسته از احساس مبارزه­ جویی، نخوت، خشم، ترس، عصبانیت و  . . . می­ باشند. به عکس عمل صلح دقیقا خاستگاه درون فردی- اجتماعی دارد و بر احساس مختلفی همچون؛ دوستی، مهربانی، گذشت، انسان دوستی و . . . قرار دارد. از طرف دیگر فعل تشکیل خانواده جدای از ریشه غریزوی، برگرفته از احساس عشق، وفاداری، محبت و غیره می­باشد و حتی عمل طلاق نیز از احساس انزجار، بی­زاری، نبود تفاهم و . . . سرچشمه می­گیرد. پس می ­توان گفت که کلا احساس آدمی راهبر و هدایت­گر فرد و نهایتا جامعه می ­باشند. و چه رخدادهای بزرگ غرورآفرین، حماسی، انسان ­دوستانه؛ و در مقابل اتفاقات دهشتناک، خوف ­آور و ویرانگر حاصل احساس آدمی بوده ­اند. به صورتی دیگر بسیاری از واقعیات و رخدادهای نظام زیست برگرفته از احساسات بوده ­اند و جالب آنکه در بیشتر موارد نیز احساسات بشری، راهگشایی و رهنمون به خوبی و نیکی نداشته­ اند. و اگرهم گرایش به خوبی بوده، صرفا در گروی موقعیت و وضعیت خاص خود بوده است. ولی به طور کلی احساس آدمی نمی­ توانند عامل به فراگردها و اتفاقات خوش یمن و مبارک باشند. و از طرف دیگر چون احساسات ریشه در «فهم و درک من» یعنی خودبینی و خودپسندی دارند، لذا به طور قطع و یقین فاصله معنادار و جدی با رفتارهای خردگرایانه صرف دارند. اصولا با نگاهی به تاریخ می­توان دریافت که انسان­ها و جوامعی که از رفتارهای احساسی صرف اجتناب می­کنند و کلیه کنش­های فردی و اجتماعی خود را به ترفندها و روش­های منطقی و عقلانی می ­سپارند، برد بیشتری در تاریخ کلان برداشت کرده­اند. هرچه جوامع بشری و افراد به کنش­های عقلانی- منطقی گرایش بیشتری داشته باشند و از رفتارهای احساسی گریزان گردند؛ به واقع منفعت اجتماعی- عمومی بیشتری نصیب آن ملت گردیده و جایگاه مقبول­تری در پازل جهانی پیدا کرده­ اند. و عکس آن نیز صادق است و افراد و جوامع احساس­ گرا نفع و سود کمتری را در دو میدان داخلی و خارجی کسب نموده­ اند.

منطق عقلانی: همانا بهترین راهکار برای فراگردهای کارکردی در ذهن فردی، روش منطق عقلانی برای کشف و شهود بر نهانگاه و باطن قضایا و موضوعات می­باشد. منطق عقلانی یعنی تکاپو برای کشف توازن ­ها، تعادل ­ها و تجانس­ ها در فرایندهای استدلالی و استنتاج عمل ­گرایانه و در نتیجه دستیابی به سودمندی­های کاربردی در هر موضوع و بستر است. عقلانیت در مفهوم کلان معنای انتخاب بهترین در بین چند است. یعنی در بین چند راه مختلف و چند راه حل مسئله، یافت بهترین و مناسب­ترین، همانا در واقعیت عاقلانه ­ترین است. البته عقلانیت منطقی راهکار افراد دانا و عاقل است و افراد دانای عاقل با استغنا از دانش و تجربه مکفی و تمسک به منطق استدلالی، کارسازی کارامد را از بین راه­ های مختلف پیدا و کشف نموده و حل مسئله و موضوع را به راه حل­ های منطقی می­ سپارند. درواقع منطق عقلانی عاملی است تا درست بشناسیم، درست انتخاب کنیم و تصمیمات سنجیده و اثر بخش را برپا سازیم و در این راستا در بعد یک جامعۀ کلان، مردم و مسئولان از اقدامات بی­پایه و بیهوده برحذر شده و سیاست ­ها و برنامه ­های پایدار و متناسب با منفعت عمومی را در جامعه جاری گردانند. این همان چیزی است که در کلیه امور زیستی، بهینه ­سازی و بهینه ­خواهی را به دنبال دارد. در مفهومی کلان، منفعت کل جامعه را مهیا می­کند و از توجیهات باطل و ضد اجتماعی- انسانی و منفعت ­طلبی و جاه ­طلبی فردی و گروهی(نفع من یا گروه من) باز می­دارد. این موضوع در رابطه فرد با خانواده نیز مصداق داشته و بهترین­های اجتماعی را برای هر فرد و خانواده­اش فراهم می­سازد. به واقع منطق عقلانی ماهیت بازدارندگی از بیراهه روی و انحراف­گرایی داشته و منافع و آرمان­های سعادت ­گرای کل جامعه را در دل دارد.

منطق احساسی: همانطور که منطق عقلانی راهکارهای خردمندانه و برخاسته از دانش و تجربیات زیستی را می­جوید، منطق احساسی راهکارهای از روی احساس را دنبال و یافت می­کند. در معنایی دیگر، هرچند منطق عقلانی کارامدترین روش در فرایندهای کارکردی ذهن برای طراحی و پرداخت بهترین ها و رضایت ­بخش­هاست؛ ولی درعین حال منطق احساسی سازه ­ای است که راهکارها و کاربست­ های برخاسته از احساس را تقویت می ­نماید. و دراین راستا مسلم است که دستیابی براهین و ادله منطقی برای تحلیل و بررسی امور نیز برپایه حجت­ های احساس­ گونه قرار می­گیرند. یعنی اینکه مفاهیم استدلال و سنجش قضایا دقیقا برگرفته از احساس و نمایه­ های علاقمندی بوده و در این حالت آنچه باعث خوشایند و پسند و در راستای کیفیت مطالبات و تمایل احساس من یا ما است، اساس انتخاب و تصمیم می­باشد. به بیانی دیگر اگر در مقوله کلان فراورش پروسه کارکردی ذهن از کاوش، کشف، شناسایی، درک، استدلال، استنتاج تا تبیین و تفسیر در چارچوب عملیات منطق عقلانی، عامل­های کشف، شناسایی و فهم از آموزه ­های اخلاقی، دانشی و علمی منتج می­گردند و همچنین ادله و مستندات کارکردی با بکارگیری تجهیزات ذهن خلاق و پرمایه بروز می­یابند و شالوده عملیاتی در گروی شعور و هوش دانا می­باشد، ولی  همین فرایند(از شروع تا انتها) در دامنه منطق احساسی تفاوت اساسی داشته و کلیه دلایل و عناصر کارکردی ذهنی، خاستگاه احساساتی و میل و رغبت دارند و مظاهر احساسی هستند که عامل به ادامه عملیات بعدی می­گردند. و درواقع در پایانه منطق عقلانی، شعور فاهمه و هوشمندی فردی عامل پدیداری نمایه ­های نظر و عمل می­باشند، اما برعکس در باب مقوله منطق احساسی، متاسفانه دانش و دیگر آموخته­ های یادگیری شده فرد که اساس خلاقیت و هوشمندی فردی می­باشند، اصلا دخالت ندارند و احساسات و عاطفه فردی- اجتماعی قوی­ترین و مهمترین تکانه ­های بروز در حوزه­های نظر و عمل می­باشند.

مفهوم بیانات بالا در شکلی دیگر مبین آنست که منطق احساسی خاستگاهی توده­ای- عوامانه و منطق عقلانی مبنایی در نخبگی و دانایی دارد. توده­ های مردمی معمولا بر مبانی و پایه­ های احساسی- عاطفی تکیه می­کنند و در همه امور خود این نوع از منطق را تقویت می­نمایند. اما در مقابل آن منطق عقلانی ریشه در نخبه­ گری داشته و همت خواص نخبه بر منطق عقلایی مستمر و پیوسته می­باشد. به همین دلیل است که همیشه گفته می­شود تئوری­ سازی و طراحی ­برنامه و همچنین کارکردهای مدیریتی در اختیار خواص و نخبگان جامعه می ­باشد و جایگاه توده­ های مردمی نمی­تواند مصادر هدایت­ گری و تنظیم­ کنندگی باشد. این نظریه موید آنست که نقش هویتی نخبگان نظری و مدیریتی در جامعه طراحی و وضع هنجارها و قاعده­ های عمقی ساخت­سازانه و نقش ماهوی مردم عام نیز برنامه ­گذاری و امور سطحی و زودگذر می­باشد. برهمین اساس است که اعمال توده­ گری به شدت سست و موقتی هستند و هیچ کنش نمادی توده­ گرایانه پایش و ایستایی ماندگار و پایدار ندارد. در این وضعیت قطعیت دارد که امور احساسی پایش و تکامل را در ماهیت درونی خویش ندارند و به­ جهت تهی بودن از جوهره یافت و ایجاد راستین ­یابی ژرف و سازندگی ابعادگرا، مانند تب و موج فروکش می­کنند. و در این میان نیز راهکارهای احساسی اصلا نمی­توانند به راستی و درستی هدایت گردانند و نتایج مطلوبی برپا نمایند. زیراکه هرگونه منطق احساسی دقیقا در بازۀ پیوستاری قلیان و جوشش موج­گونه جای گرفته و قوه­های احساسی هستند که مبنای توانمندی یا ناتوانی عمل احساسی به شمار می­ آیند. و در این بادی با کاستی تب احساسات در مرور زمان، موضوع مورد نظر نیز به زودی فراموش شده و برنامه ­های احساسی نیز دود می­گردند. لذا می­توان با قاطعیت بیان داشت که اساس تحرک و کنش برپایه احساس، هیچ پایندگی و بالندگی نداشته و در عوض منطق عقلانی است که بر راهکارهای سازنده، پیوسته، بالنده و اثربخش پویش می­کند.

به موازات همین موضوع و محققا دخالت احساس در فراگردهای مختلف تاریخ کلان بشریت، دقیقا می­دانیم که چه جریانات و اتفاقات ناخوشایند و ضدانسانی زیادی در طول تاریخ از ناحیه احساس، علاقه فردی- گروهی و تمایلات نفسانی برخاسته است. چه جنایات، تخریب ­ها و خیانت ­های بزرگی از ناحیه سلاطین و فرمانروایان دیکتاتور و مستبد در بوم ­ها و مناطق مختلف زمین اتفاق نیفتاده است؟! اگرچه تاریخ گذشته مالامال از جنایت بشری است و خون­ های زیادی ریخته شده است، اما عصر کنونی دوران صلح و مودت است و ملل موجود بر روی کره خاکی تمایل ذاتی و خواست قلبی برای ادامه جریانات قبلی را نداشته و انسان­دوستی و رعایت حقوق ­بشر حرف اول را در جوامع می­زنند. عرصه امروز جهانی عرصه عینی انسانیت­گرایی و مردم سالاری می­باشد؛ و چه بهتر است که از تمایلات احساسی در حوزه ­های زیست دوری جوییم و برای حصول به عرصه ­های رفاه و توسعه ابعادی، منطق عقلانی را در همه حوزه ­ها سرلوحه کار و عملکرد خود قرار دهیم. در این حال اضافه می­گردد که شوربختانه آرایه­ های عملی در کشور ما آکنده و پراکنده از تصمیمات احساسی است و تاسف بیشتر آنکه منطق احساسی و مظاهر و نمایه­ های احساسی، نیرومندی و وسعت شایانی در حوزه­ های نظر و عمل ما ایرانیان دارند. و دراین مسیر فرهنگ سرزمینی ما خرده­ تحرکات رفتاری- اخلاقی احساسی زیادی را دربر دارد که مزاحمت ­ها و عارضه ­های دایمی و فراگستری برای رشد و توسعه بومی به همراه داشته ­اند. اما در همین راستا با وجود فراوانی کنش­های احساسی- عاطفی در حوزه ­های زیست، شوربختانه به جد از تصمیمات و انتخاب­های عقلانی فاصله گرفته ­ایم و بستر و میدان جامعه ایران را به احساسات فردی- فرهنگی، اما مشخصا پاک و سالم سپرده­ ایم. اما خاطر نشان می گردد، هرچند احساسات جامعه ایرانی پاک و بدون آلایش بوده و ایرانیان برخوردار از فرهنگ احساسی عاطفی غلیظ می­باشند، ولی به یقین این فرهنگ قوه ساخت ­گرایی و تحول نظام اجتماع ایران را نداشته و تکانه­ های احساساتی عامل به ایجاد و بروز آسیب ­ها و هنجارهای نامبارکی بوده­ اند.

احمد علیـنقی  22/12/95

www.ahmadalinaghi.com

کلمات کلیدی: احساس;; منطق;